جَنگِ ما جَنگِ اَسلحه نَبود

فرهنگ ایرانی هیپ هاپ ؟!

” خب حالا گیریم هیپ‌هاپ، که زمانی یکی از اشکال موسیقی نوپای فولک سیاهان بود، دنیای مدرن را تحت سلطه درآورده باشد، که چی؟ این مگر اتفاق خوبی نیست؟ عجیب به نظر می‌رسد که شخصی که خودش به همین سبک مشغول است از این غرها بزند. اما شاید من دقیقاً در حال غر زدن نباشم. شاید دارم موقعیت خوبِ خودم را به محکمه می‌گذارم. خب، شاید. یا شاید ماجرا کمی پیچیده‌تر است. شاید تسخیرکردن خیلی هم پیروزی محسوب نشود. شاید حضورِ دائمی آنقدرها هم ارزش نباشد … ”

پیش درآمد

در طول ۳۰ سال گذشته شاهد گمانه زنی های بسیاری در مورد صحت آثار منفی موسیقی هیپ هاپ و چگونگی تاثیرات آن روی جوانان بوده ایم. موسیقی هیپ هاپ در سال های اخیر عاملی برای ایجاد بحث و جدل های رسانه ای بسیاری بوده و از جانب رسانه های بیشماری با دیدی منفی معرفی شده است. بحث حول معضلاتی همچون جرم و جنایات در ارتباط با  چاقو و اسلحه است که در ۱۵ سال گذشته در میان گروه های سنی پایین تر به ویژه در ایالات متحده آمریکا و بریتانیا بشدت گسترش یافته است، به همین صورت استفاده از داروهای روان گردان، مصرف ماریجوانا در نسل جوان شایع شده است.

نکته قابل توجه

در این متن کوتاه به هیچ وجه قصد نقد کردن رپ یا هیپ هاپ وجود ندارن و مشخصا از نگاه خودمان به تحلیل وقایع می پردازیم که قطعا ما از طرفدارانیم… !

مدتی پیش جمله ای از شخصی در رابطه با #جنگ_تحمیلی شنیدم ” جنگِ ما جنگِ اسلحه نبود …”این جمله این را بیان می کند که ذات جنگ تحمیلی در ایران و مبارزه در آن علی رغم وجه نظامی آن با مثلا جنگ آلمان و لهستان در جنگ جهانی اول بسیار متفاوت است . و این جنگ در واقع دفاع برای عقاید و جنگ فرهنگی و ایدئولوژیک برای ایران به حساب می آمد .و این چیزی است که در ذات فرهنگ اعتراضی ما جای دارد.

تاریخچه پیدایش فرهنگ هیپ هاپ

از اواخر دهه هفتاد خورشیدی که زمان شکل گیری موسیقی #رپ ، ابتدا در خارج از ایران توسط هنرمندان پاپ و بعد در داخل ایران توسط هنرمندان اولیه این سبک از موسیقی مثل #سروش_لشکری ( هیچ کس) به شکل کاملا جدی تر و نزدیک به ذات پدیدآورنده این هنر بودیم ، روز به روز مسئله ی#رپو #فرهنگ_هیپ هاپ توسط هنرمندان علاقه‌مندان به این حوزه بیشتر مطرح شده است و همیشه و هر جایی که مسئله ی جدی #رپ_فارسی مطرح شده ناگزیر مسائلی از جمله #فرهنگسازی #ضدساختار#خیابونی_بودن#زندگی_خیابانی #آنتی سیستم و امثال اینها مطرح بوده است که نشان از درک فرهنگ پذیرنده از (ایران) از هیپ هاپ است .

ادامه…

اما درست است که اصلا پیدایش آن از درون همین مسائل بوده است ، ولی نکته قابل توجه در این زمینه این است که #ما_کجای_فرهنگ_هیپ هاپ_قرار داریم ؟! و اصولا ما چقدر به این نوع اعتراض گوش فرا می دهیم. اینکه واژه ی اعتراض در ذات فرهنگ هیپ هاپ وجود دارد چیزی انکار ناپذیر است ولی چیزی که زمان بکارگیری این روش بسیار مورد توجه قرار می گیرد روشی است که در این هنر اعتراضی پیش گرفته می شود.فرهنگی آنارشیست و مصلح اجتماعی که از راه دعوت مردم به ساختار گریزی و به اصطلاح هیپی کردن فرهنگ موجود و کشاندن توجه عموم به اقشار پایین تر و نقد سرمایه داری و نگاه نقّادانه به جامعه قصد در اصلاح آن دارد. به اینکه این روش تا چه اندازه جواب می دهد و مسائل مربوط به آن را در مقاله ای دیگر مفصل خواهیم پرداخت.

تاثیر اشعار فارسی بر موسیقی هیپ هاپ

ولی در اینجا می‌خواهیم به این مسئله بپردازیم که برخورد هیپی وار با زندگی ، مسیری جدید و شاید به کلی ناشناخته جلوی پای ما گذاشته به طوری که حتی ریشه‌های آن را نمی‌شناسیم و چیزی قابل لمس نیستند برای ما و به طور کلی تنها با پوسته ای از آن روبه رو هستیم که قدرت هدف گیری مصائب اجتماعی را با قصد اصلاح آن دارد .استفاده از فضاسازی های ایرانی ، اشعار فارسی و آرایه های مختلف فارسی در اشعار >>> نگاه کنایه آمیز به آن طی این سالها منجر به پیدایش محصولی هنری اعتراضی برای جامعه ی ایرانی نشده است و در واقع تاثیرگذاری که هنرمندان این سبک به دنبال آن هستند لابه لای تمام حاشیه های ایجاد شده گم شده است.

بیشتر بخوانید…

منظور از ما جوانان و نوجوانانی هستند که در یک فرهنگ در حال توسعه زندگی می کنند …فرهنگی به شدت پذیرنده و در حال شکل گیری. نوع نگاه ابتدایی که در اشعار رپ فارسی در ابتدا شکل گرفت دقیقا نوع نگاهی بود که در هیپ هاپ آمریکا نسبت به معذلات جامعه وجود داشت . اشعار به همان سبک و سیاق بود و سعی می شد در استایل نیز از آنها پیروی شود . به مرور این مسائل در رپ فارسی جدی تر شد . نگاه به آن تخصصی تر شد و داعیه فرهنگ سازی زیر لوای #فرهنگ_هیپ#هاپ کم کم توسط هنرمندان این سبک مطرح گردید .

اگر چه پیدایش #رپ و #هیپ هاپ در زادگاهش یعنی آمریکای دهه هشتاد کاملا در راستای فرهنگ اعتراضی سیاه پوستان آن زمان در جامعه ی آن زمان بود ….ولی این پرسش مطرح می شود که ایا امید شما برای بهبودیه شرایط اجتماعی باعث می شود یک اسپایدر منِ ایرانی را تصور کنید  که مثلا میان آسمان خراش های تهران این طرف و آن طرف می پرد تا به داد مردم برسد ؟!! یا اصولا نفس این موضوع تا چه حدی به فرهنگ ما نزدیک است …

و ایا نیازی به نزدیک بودن آن است یا مسئله مهم تر اینکه تقلید جای این مسائل قرار دارد و ما تا چه حد می توانیم از ابزاری متعلق به یک جامعه دیگر برای هدفی در جامعه ی دوم استفاده کنیم. در ابتدا این مسائل اهمیت چندانی نداشت و طبق معمول فرهنگ بهئ شدت پذیرنده ی ایران با آغوشی باز در دامان جامعه ی سیاست زده پذیرایی هیپ هاپ شد تا آغازی باشد بر تاریخ رپ فارسی.

موسیقی هیپ هاپ ایرانی در عصر حاضر…

امروزه این مسئله برای نوجوانان امروزی مسئله ای پذیرفته شده است اگر چه از سر چشمه های نا همگون ان هنوز هم لطمه هایی وارد می شود بر مسیر در حال شکل گیریه فرنگ ایران و اگر چه مبدایی متفاوت وجود داشت بین رپ ایران و آمریکا ولی امروزه مشکلات تغریبا مشابه بر سر راه بازتاب اجتماعی آن وجود دارد . همه گیر شدن علاوه بر کمک به شیوع سریع آن در جامعه باعث شیوع ویروسی پست مدرن در جامعه می شود .

وقتی فرهنگ هیپ‌هاپ همه‌جا حاضر است، ناپدید می‌شود. وقتی همه‌جا هست، هیچ‌جا نیست. آن چیزی که یک روز مقاومت را به فرهنگ جریان اصلی پیشکش می‌کرد امروز یک بخش محوری از این فرهنگ مسلطِ عبوس استاصولا هنر در ذات خود رابطه خوبی با تقسیم بندی جغرافیایی و یا فرهنگی ندارد و به مرور خود را با آن وقف میدهد و در مرحله ی بعدی از دیدگاه هنرمندان فرهنگ جدید خود را بازنمایی می کند .

نتیجه گیری

اگر چه تاثیرگذاری یک فرهنگ مولد بر روی سایر فرهنگ ها کاملا به پتانسل های فرهنگ پذیرنده برای پذیرفتن آن بستگی دارد ولی مسئله ی غیر قابل انکار در این زمینه این است که ” آیا اشخاصی که در این زمینه فعالیت میکنند هم به صورت بسته بندی شده همراه با فرهنگ مذکور  از مبدا به سمت مقصد پُست میشوند تا صدای فرهنگ مبدا را به گوش مردمِ مقصد برسانند …؟؟؟!!!”

هنرمندان فعال #رپ_فارسی، تا چه اندازه فرهنگ خودِمان را می فهمند . نقطه

نویسنده : سینا کیایی فر

منبع : بیتستان