معرفی و بررسی انواع ساز دف

دف یکی از ساز های بسیار قدیمی و تاریخی ایران است که جزو ساز های کوبه ای محسوب می شود و با دست نواخته می شود، دف در میان ایرانیان طرفداران بسیار زیادی دارد که اکثر طرفداران این ساز بسیار تاریخی و زیبای کوبه ای بانوان ایرانی می باشند. برای آنکه بیشتر با مبحث ساز شناسی آشنا شوید وارد لینک مرتبط شوید.

تاریخچه ساز دف

در سالیان بسیار طلایی عصر موسیقی در پیش از اسلام دف یکی از یکی از پر حضور ترین ساز های موسیقی در سراسر ایران بود به صورتی که هنوز هم می توان آثار بسیار زیادی از ریتم های آن را در موسیقی ایرانی مخصوصا کردی یافت.

با ورود دین اسلام و فراگیری سریع آن و همچنین تحمیل این دین به ایران، دف این ساز بسیار محبوب ایرانی به دلیل اینکه پابرجای بماند و خود را در تاریخ ثابت نگه دارد در تکایا و خانقاه های استان کردستان ایستاد و دیگر در میان عرب ها هیچ حضوری نیافت به این دلیل که موسیقی با همه خوبی ها و محاسنش از نظر اسلام حرام بود و اگر میان این قوم لجوج قرار می گرفت یقینا اکنون دیگر چیزی به نام دف وجود نداشت. ساز دف بسیار دوست داشتنی نزدیک به ۱۴ قرن همدم دراویش کردستانی بود و آن ها را شاد می ساخت.

پس از گذشت بیش از ۱۳ قرن و زحمات بی بدیل و فداکارانه ی محمد رضا لطفی و همچنین بیژن کامکار این کنج نشینی دف برطرف شد و دوباره این ساز بسیار دوست داشتنی و زیبای تاریخی به موسیقی کشور عزیزمان ایران وارد شد و دوباره تمامی مردم توانستند از صدای دلنشین آن استفاده نمایند.

ساز دف در سایر کشورها

ساز دف علاوه بر ایران در سایر کشور های آسیایی نیز طرفداران خاص خودش را دارد و سایر مردم جهان را نیز با خود همراه کرده است.بیشترین کاربرد دف بعد از ایران، در خاورمیانه است و در خاورمیانه طرفداران بسیار زیادی نسبت به سایر کشور های جهان دارد. کشور های عربی بسیار زیادی مانند عمان، عراق، عربستان سعودی و کشور های دیگر خاورمیانه مانند ترکیه، آذربایجان و … از ساز دف در موسیقی سنتی خود استفاده می کنند .

ساز دف چگونه و از چه چیزی ساخته شده است؟

این ساز نیز همانند سایر ساز ها از یک ساختمان اصلی ساخته می شود که در ادامه به شمردن انواع آن به همراه ویژگی هایشان می پردازیم:

کلاف اصلی

کلاف اصلی یک استوانه ی کوتاه چوبی است که بدنه های دف را به یکدیگر متصل می نماید. در یک طرف استوانه و در طرف دیگر پوست دف به کار رفته است که از چیز های گوناگونی مانند پوست حیوانات یا … ساخته می شود.

کمانه

کمانه همان حلقه ی چوبی ای است که دور تا دور ساز دف را تشکیل می دهد که معمولا نیز با عرض ۵ الی ۶.۵سانتی متر ساخته می شود.دلیل اصلی این تفاوت در ساخت عرض این حلقه ها تفاوت اندازه در دستان نوازنده های این ساز می باشد که به دلیل استفاده هم در بین خانم ها و هم آقایان این حلقه ها در ابعاد مختلف و کاملا متفاوتی ساخته می شوند.
اما خود عرض دایره به قطر ۵۰ الی ۵۵ سانتی متر می باشد که معمولا در همین ابعاد ساز های دف ساخته می شوند و از این اندازه کوچکتر و یا بزرگ تر به ندرت یافت می شود.

کمانه در صدای ساز نقش بسیار مهم و به سزایی دارد زیرا که اگر کمانه کاملا دایره ای شکل باشد و تقارن به خوبی رعایت شود و پوست نیز به خوبی دباغی شده و یکسان باشد و از هر طرف نیز به صورت یکسان کشیده شود، بهترین ساز دف ساخته خواهد شد و صدای بسیار مطلوبی از آن شنیده می شود.

پوست ساز

برای ساختن دف معمولا از دو نوع پوست طبیعی یا پوست مصنوعی استفاده می کنند.پوست طبیعی از پوست حیوانات گوناگونی همچون میش، گوسفند، آهو و یا بز تشکیل می شود که بهترین پوست برای ساخت دف پوستی است که کهنه شده باشد زیرا که پوست کهنه اگر به آن آب نیز برخورد کند بوی بدی را در محیط ساطع نمی کند.

در دباغی پوست حیوانات باید ظرافت خاصی را به خرج داد زیرا که همانطور که پیشتر ذکر کرده بودیم یکسان بودن قطر پوست در همه جای پوست باعث می شود صدای بسیار مطلوب تری از دف شنیده شود.در دباغی پوست طبیعی اصلا نباید از مواد غیر طبیعی و شیمیایی که مانند آن در صنعت چرم سازی استفاده می شود، استفاده شود زیرا که این مواد چربی پوست طبیعی را از پوست می گیرند و باعث می شوند که صدای بدی از دف شنیده شود.

در هنگام کوک کردن می بایست توجه کرد که پوست نباید بیش از حد گرم شود زیرا که این گرما ممکن است باعث پاره شدن پوست شود و یا اینکه در طولانی مدت کیفیت صدای دف را از بین ببرد.

حلقه ها

در دیواره های داخلی کمانه قلاب هایی آهنی تعبیه شده اند که بر روی این قلاب ها حلقه های فلزی ۴ تایی یا سه تایی با حداکثر فاصله ۳ سانتی متری از سطح پوست قرار دارند که به آن ها جلاجل نیز می گویند.

گل میخ ها

برای اینکه بتوان به خوبی پوست را بر روی کمانه ثابت نگه داشت از میخ هایی سرتخت و بسیار کوچک مانند پونز استفاده می شود‌ که گل میخ نام دارند.

انواع دف

دف انواع و اقسام بسیار مختلفی دارد که ما هم اکنون بهترین مدل و برند دف را برای شما معرفی می کنیم:

ماهور

این دف یکی از بهترین دف های موجود در ایران می باشد که هم برای افراد مبتدی و هم برای افراد حرفه ای بسیار پر کاربرد می باشد. مطرح ترین دف های برند ماهور دف های الیت و طرح پوست خورشیدی می باشد.

حبیبی

حبیبی نیز یکی از بهترین برند های تولید لوازم موسیقی سنتی در ایران می باشد که برای مبتدی ها دف های بسیار خوبی را ساخته که در عین راحتی، صدای بسیار خوبی را نیز دارا می باشند.

نغمه

این برند بیشتر مورد توجه افراد مبتدی است و به دلیل ساز های متوسط زیاد مورد توجه افراد حرفه ای قرار نمی گیرد.