فیز چیست [ بررسی مفهوم Phase ، اختلاف فاز ، پولاریتی و فیز کنسلیشن]

میکس و مسترینگ یکی از مباحث مهم در فرایند تولید یک موسیقی به شمار می رود و هر اطلاعاتی در این مبحث بدست بیاورید باعث پیشرفت بیشتر شما می شود. در این مقاله می خواهیم سوال فیز چیست پاسخ دهیم و مفهوم Phase در مهندسی صدا و پولاریتی را بررسی کنیم پس در ادامه با ما در بیتستان همراه باشید.

اگه میخوای میکس و مسترینگ کاراتو خودت انجام بدی همین الان

فیز چیست بررسی مفهوم Phase در مهندسی صدا

Phase در لغت به معنای بازه زمانی مشخصی است که در آن چیزی پردازش می شود. در صنعت مهندسی صدا، فیز یا همان Phase به یک برش زمانی از کوچکترین سیکل شکل موج گفته می شود. همانطور که می دانید صدا معمولا به صورت شکل موج سینوسی (منحنی های برآمده و فرو رفته) ترسیم می شود. فاصله ی زمانیِ شروع هر فرورفتگی تا پایان برآمدگیِ یه منحنی (یا بالعکس) رو فیز نامگذاری می کنند. ما در مقاله ای جداگانه در مورد مبحث میکس و مسترینگ صحبت کردیم که پیشنهاد میکنم آن را مطالعه نمایید. امیدوارم توانسته باشیم پاسخ سوال phase چیست را به طور کامل داده باشیم.

اختلاف فیز یا اختلاف فاز چیست

اختلاف فاز در یک منبع صدایی به تنهایی بوجود نمی آید. وقتی اختلاف فاز با سورسی دیگر اتفاق بیافتد، یعنی فیز صدای اول با فیز صدای دوم دارای اختلاف باشند. اگر فرورفتگی شکل موج صدای اول دقیقا با فرورفتگی شکل موج‌ صدای دوم منطبق نباشد، در این حالت اختلاف فاز رخ داده است.

اختلاف فاز چگونه سنچیده می شود

اگر برآمدگی ها و فرورفتگیِ های یک شکل موج، دقیقا زیر هم قرار بگیرند، یک دایره یا بیضی تشکیل می دهند که به راحتی با درجه بندی به هر نقطه از آن اشاره نمود.همونطور که می دانید یک دایره از ۳۶۰ درجه تشکیل شده، یعنی اگر دایره را به ساعت تشبیه کنیم. اگر ساعت ۱۲ را صفر درجه در نظر بگیریم هر ساعت نشان دهنده یک درجه خاص می شود.

ساعت ( ۱ ) = ۳۰ درجه
ساعت ( ۲ ) = ۶۰ درجه
ساعت ( ۳ ) = ۹۰ درجه

و در بازگشت به ساعت ۱۲ – ۳۶۰ درجه را نمایش می دهد. به تغییر درجه فیز، فیز شیفت Phase Shift هم گفته می شود.

پولاریتی چیست [Polarity]

پولاریتی برای راحت کردن موضوع تغییر فیز به کار می رود. وقتی قصد داریم یک شکل موج را دقیقا برعکسش کنیم طوری که همه فرورفتگی ها به برآمدگی تبدیل شود و بالعکس، پولاریتی یا قطب موج را عوض می کنیم که به آن Polarity Inversion می گویند. این تغییر همیشه ۱۸۰ درجه و ثابت است. در ضمن اگر میخواهید بدانید که تفاوت مسترینگ دیجیتال و مسترینگ آنالوگ در چیست همین الان این مقاله را بخوانید.

نکته مهم

حال با دانستن تعاریف بالا خیلی راحت تر می می توان اختلاف فاز را درک نمود. اگر در یک بازه ی زمانی، برآمدگی صدای اول با فرورفتگی صدای دوم (و بالعکس) منطبق شوند، عملاً ما به فاز ۱۸۰ درجه یا همان فاز معکوس رسیدیم و در این حالت طبق قواعد ریاضی، اگر طول و ارتفاع برآمدگی شکل موج صدای اول با طول و ارتفاع فرورفتگی صدای دوم یکی باشند، مجموع این دو موج صفر می شود (تشکیل یه خط صاف می دهد ) که به آن فیز کنسلیشن (Phase Cancellation ) می گویند.

مثال اول

اگر یک لاین صدا را در نرم افزار آهنگسازی ( DAW ) داپلیکیت کنیم و بدون تغییر Play نماییم، می بینیم که همان صدای اصلی را بلندتر می شنویم. چون شکل موج ها کاملا بر هم منطبق هستند و برآمدگی ها و تورفتگی های هر موج با هم جمع می شود ، پس صدا بلند تر شنیده می شود.حال اگر پولاریتی یکی از لاین ها را برعکس کنیم ( فیزش را ۱۸۰ درجه تغییر بدیم) و دوباره موزیک رو Play کنیم، در کمال تعجب می بینیم که صدایی پخش نمی شود. چون Phase Cancellation پیش آمده است و معکوس شکل موج با اصل خودش جمع شدند و در نتیجه صفر شده است. (یک خط ممتد!)

مثال دوم

حال فرض کنید آکوردهایی را دقیقا دو بار با مترونوم و فاصله زمانی درست، توسط گیتار بنوازیم. این دو صدای رکورد شده قطعا عین هم نیستند، چون نوازنده هر چقدر هم دقیق باشه، یه اختلاف زمانیِ میلی ثانیه ای بین ضرباتی که بر سیم وارد می کند وجود خواهد داشت و شدت ورود ضربه روی سیم ها هم یکسان نیست.

در این حالت قطعا فیز دو لاین ضبط شده بر هم منطبق نیست، ولی خیلی شبیه هستند.همین اختلاف فاز بین این دو لاین، نه تنها ایراد محسوب نمی شود، بلکه این یک مزیت برای ایجاد بُعد به حساب می آید. و با پن (PAN) کردن هر کدوم از لاین ها به چپ و راست، شاهد یه صدای واید و عمیق خواهیم بود.

نتیجه گیری

تا زمانی که به فیز ۱۸۰ درجه نرسیدیم، فیز مشکلی ایجاد نمی کند و در صورت استفاده ی آگاهانه، در فضاسازی و ایجاد بُعد و خلق اتمسفرِ جذاب کمک هم می نماید.اما فیز ۱۸۰ درجه یعنی شنیده نشدن فرکانس های همزمانی که اگر دانسته انجام شود ممکن است به خلق فضاهای جالبی منتهی شود، اما اگر صداها خیلی شبیه هم باشند یا کاملا یکی شوند، چیزی برای شنیدن باقی نمی ماند.